Roermonder tongval

ROERMONDER TONGVAL. Euver innigen tiet ging1 ig ens2 wanjele euver et3 schaur4 langs de Maas en vonj dau eine boer, dê5 sig spooide om nau hoes te komme. Ig hat gêr gewete wovandan dê mins waas en had hem gêr so get van sien dörp6 gevraugt; want so allein te wanjele is gein aardigheid. Vruntschap, sag ig, wie laat iss-et? — Veer oere, meneer. — Nog so vreug, en geer spooit ug so: geer hebt7 vast haust? — Jau, ig woon te Echt, en ig wol neet gêr laat toes komme. — Ig begóss hem doen het ein en anger8 euver sien gemeinte te vrauge, en mittét mien geweunte is om de bouteluu nau aai vertelselkes van hekse en spoke en son deuntjes outen aaijen tiet te vrauge, vroog ig hem aug, ofter gein plaatse in Echt of in de hei in de omstreke ware, wo so get van vertelt9 wurt. Doen zagter mig onger8 angere8 det in den Egterbóss op de hei, ein plaats waas, die de kêtel het10; det is ei groot gaat mit minse henj gemaukt, wo waal ei gans hoes in kan staune11. Die plaats mot schrikkelik alt seene11, zagter, want dau van wurt vertelt9, det euver heel, heel langen12 tiet, wie hie nog euveral Reuse woonde, die koel door tjwee13 groote Reuse sol gegrave seene11, om dau hoeser te sitte, merre11, zagter, det motte al aardige kêrels zeen gewêst: want ig heb7 deks7 heure segge14, det die dau tjwintig13 jaur op gewirkt hebbe7. De teen eerste jaur hadde se mer altied gegrave songer15 sig aantesprêke; doen vloog dau eine vogel: „Kiek ens!”2 sag eine, „dau vlugt eine raaf.” „Nê, zagten angere8, „det is ein krei,” en doen wirkde se mer veuraan. Weer teen jaur daunau sag dê neine weer: „Ig gluif tog det-et3 eine raaf waas.” „Og kom!” sag toen dê neerste, „det is gein aardigheid. Dou bes7 mer eine swetser, mit tig wil ig neet meer wirke;” en hê pakde sien schüb op te rük en gong8 voert. Doen mos sie kammeraut van ermooi aug oetscheije, en so is die koel begost en neet vêrdig gemaakt. Me mot bekinne, sag mine boer, det die Reuse, wi groot die aug ware, tog neet veur swetsers konne gescholdje wêre. Nou is me so neet meer op sie werk. Dê boer dag mer obbet11 werk, mer sie vertelselke deei mig wi-jer dinke; want det isset insigste, waat ig ooit van mie lêve hie, nou dees kantje, van Reuse of van Reusentiet heb7 heure vertelle, en zeker kan dit vergeleke wêre mit waat gesagt wurt van anger8 plaatse van Reuse, die berge gemaakt hebbe7 en onger1 wêges de zantj out de klompe 1 uitspraak der laatste g als in het Fransche woord étang. 2 uitspraak tusschen ens en eins. 3 laatste e muet der Franschen. 4 scherpe uitspr. der sch zoo als in het Hoogduitsch; de au wordt uitgesproken als in het Fransche woord auteur. (Schaur beteekent een hoogen steilen oever langs het water.) 5 ê als in être. 6 hoogd. ö. 7 uitspraak der e zoo als in geraas, getal enz. of de e muet der Franschen. 8 ang zoo als in angst, zonder de g veel te laten hooren. 9 korte uitspraak der lettergreep telt, de laatste e tusschen e en i. 10 korte uitspraak tusschen het en hit. 11 e muet. 12 de laatste n wordt weinig gehoord. 13 de j zeer kort. 14 seg zoo als in segment, en ge zoo als het Fransche gue in longuement. 15 de g wordt weinig gehoord. geschut, of get van den16 drek, dai si droge, hebbe7 laute valle, wo de heuvels van gekomme seene1. Es ose lansman, dê goje vader Picardt, 'et vertelselke van de kêtel gewete had, dan hatter det seker aug bi de reusehistories in sie book geschreve. CHARLES GUILLON. ROERMOND 8 December 1844. Opmerkingen: • Enkele duidelijke drukfouten in de tekst werden aangepast. Zie hiervoor het artikel van P. Bakkes, De 'Roermonder tongval' uit 1844 van Charles Guillon, in: Roerstreek '84. Jaarboek Heemkundevereniging Roerstreek 16 (1984), blz. 151-155. • Over de ontstaansgeschiedenis van deze tekst en de verspreiding van de door Guillon meegedeelde volksvertelling, zie: P. Nissen, Dr. Louis Simons en de eerste studie over het Roermonds dialect (3), in: Veldeke 55 (1980) nr. 6, blz. 13-30, en de inleiding bij: P. Nissen, De akkoorden van het gemoed. Het literaire leven in Roermond in de negentiende eeuw. Stichting RURA. Roermond 1986. • Met 'ose landsman, de gôje vader Picardt' bedoelt Gouillon de predikant, medicus en geschiedschrijver Johan Picardt (Bentheim 1600-Coevorden 1670), die met name over de geschiedenis van Drenthe schreef en daarbij uitvoerig aandacht besteedde aan witte wijven, reuzen en verschijningen van de duivel in menselijke gedaanten. 16 de n wordt weinig gehoord.