Gelaen (document)

Sjpelling 2003 van ’t Gelaens in ’t kort door Huub Clerkx 1. De klinkesj De klinkerteikes zeen wie in ’t Nederlands. e Paar apaarte teikes zeen:

de è: deze klank kump veur in weurd wie bèd, mès,(zich) oetrèkke, zègke;
de ö: deze klank kump veur in weurd wie pöt, völle, gelök, sjtök;
de ó: deze klank kump veur in weurd wie hóndj, móndj, bók, zón (lèt op: neet ò, mer ó);
de ae: deze klank kump veur in weurd wie kaetel, paerd, laeve, maete;
de ao: deze klank kump veur in weurd wie dao, sjtraot, paort, laok;
de äö: deze klank kump veur in weurd wie sjträötje, päörtje, väöl, träöt, häöm.

Sjrief noats ee, oo, uu, aa es dat vanoet ’t Nederlands gezeen verkeërd is. Dus neet: vaader, mooder, uule, sjpeele, mer vader, moder, ule, sjpele. 2. Tweëklanke Veurbeelde van Gelaense weurd bie meërklanke: eë tweë, meë, zeë ‘twee, mee, zee’; oa zoa, groat, sjoan ‘zo, groot, mooi’; euë neuëdig, greuëtsj ‘nodig, trots’; eëu leëuw, eëuw ‘leeuw, eeuw’; eej (ich ) sjneej ‘(ik) sneed’; aej (ich) traej ‘(ik) treed’; ej wejje, nej ‘waaien, gierig’; uuj nuuj, luuj ‘nieuw, mensen’; euj greuje, bleuje ‘groeien, bloeien’; ooj sjpooj (dich) ‘haast (je)’; oew moew, troew ‘mouw, trouw’; aaj begaaj ‘gespuis, min volk’; aoj (ich) braoj, raoj ‘(ik) braad, raad’; oaj goaje, knoaje ‘gooien, knoeien’; aw kaw, awd, hawf ‘kou, oud, half’.

Kees in principe veur ou en neet veur au. Natuurlik waal es ’t Nederlands au haet: paus. Dus: ouch (ook), kous en koum (nauwelijks).

3. Mitklinkesj De mitklinkesj zeen wie in ’t Nederlands. Get biezunjer gevalle zeen:

de gk: dit teike kump veur in weurd wie rögke, ligke, zègke, mögke;
de sj: dit teike kump veur in weurd wie sjoan, sjoal, sjael, sjiene, sjnaps;
de zj: dit teike kump veur in weurd wie zjwaak, zjwans, zjwaegel, zjweite.

De j wurt in eine mitklinkergroep mer eine keër gesjreve, op ’t ènj: blèndj, kèndj, kantj, landj. 4. t of d op ’t ènj van weurd Es ’t woord in ’t Nederlands op ’t ènj ’n d haet, blif die in ’t Gelaens bewaard, ouch es die d door ’n j gevolg wurt. Mer es ’t Nederlands gein veurbeeld mit d is, dan altied ’n t sjrieve, want die klink dao. Dus: hóndj, landj, tandj, bèd naeve kat, rat, wèt. 5. ’t Kort weurdje te De ónbeklemtoande vorm van doe (jij) is te. Dat is ’n woord. Sjrief dat los van ’t werkwoord. Dus: kieks te, kumps te, deis te, paks te, es te kumps, es te dat deis. 6. De oetgang –lijk De oetgang –lijk wurt gesjreve es –lik. Dus: eindelik, meugelik, sjmakelik. Sjrief `t en `n neet es ut en un of et en en. 7. Internationaal weurd Internationaal weurd waere in ’t Gelaens zoaväöl meugelik in de internationaal sjpelling gesjreve, dus: telefoon, televisie, diskette, computer, chatte, maile, sms-e.