Naar inhoud springen

Kirchrao (document)

Van Wikibrónne

Sjriefwies 2003 van ’t Kirchröadsj in ’t kót durch d’r drs. Paul Weële 1. Klinkere De klinkertseechens zunt wie in ’t Hollendsj. Jet apate tseechens zunt:

  • de ö: dizze klinker huuëts te in wöad wie Kölle, pötje;
  • de ó: dizze klinker huuëts te in wöad wie hónk, hód, lóf;
  • de ae: dizze klinker huuëts te in wöad wie waech, raeste;
  • de äö: dizze klinker huuëts te in e wöad wie träöt;
  • de ao: dizze klinker huuëts te in wöad wie kaoche, traoch, haode.

Sjrief noeëts ee, oo, uu, aa went dat vanoes ‘t Hollendsj verkieëd is: lofe en nit loofe, tapetsere en nit tapetseere. 2. Tswaiklanke Vuurbilder van Kirchröadsjer wöad mit mieëklanke: oa Kirchroa, woad ‘Kerkrade, woord’; öa wöadje, Kirchröadsj ‘woordje, Kerkraads’; ieë mieë, zieë ‘meer, zien’; oeë jroeës, loeës, jehoeëd, zoeë ‘groot, slim, gehoord, zo’; uuë bluuë, ruuë, vluuë ‘verlegen, rauw, vlooien’ ou tsouw, rouw, bouw ‘dicht, rust, gebouw’; au kamauw, radauw, bauw ‘fut, lawaai, bijna’; Paas alzo op, den in Kirchroa hant vier ee betseechenisdragend óngersjeed tusje ou en au: kauw (verkoudheid) of kouw (‘koe’); tsauw (‘haast’) of tsouw (‘dicht’); jauw (‘gauw’) of jouw (‘goed’ onzijdig). ai tswai, behai, sjrai, fain ‘twee, lawaai, schreew, fijn’; De ei en ij wie in ’t Hollendsj. 3. Mitklinkere De mitklinkere zunt wie in ’t Hollendsj. Mar vier hant jet ekstraats:

  • de gk: dizze klank hueëts te in wöad wie tagke, rögke, legke, mugke;
  • de sj: dizze klank huuëts te in wöad wie sjun, sjoeël, sjeël, sjienge, sjnaps;

De j is d’r Kirchröadsjer klank. Viert hant jing g, en me zeët ummer: jreun, jroeës en jans jewis. 4. t of d op d’r sjloes van ee woad Went ’t woad in ’t Hollendsj óp d’r sjloes ing d hat, bliet die in ’t Kirchröadsj sjtoa. Mar went die in ‘t Hollendsj jee vuurbild mit d hat, dan ummer ing t sjrieve, den die klinkt doa: jehoeëd, jesjnapt. 5. De kótte wöadjere te en e De ónbeklemtoeënde vorm van doe is te. Dat is ee woad. Sjrief dat los van ’t wirkwoad: kieks te, kuns te, lieëts te, paks te, went-s te kuns, Dat tselt óch vuur ’t kótte wöadsje: e vuur heë. E deet wat e wil. 6. Internationaal wöad Internationaal wöad weëde in ’t Kirchröadsj zoeë vöal meujelieg in de internationaal sjpelling jesjraeve. Alling went vier ze óch angesj oes-sjprache, sjrieve vier ze angesj: alzo: tillefóng, tillevies, hel sjief, mar waal: diskette, computer, chatte, sms-e. 7. Man, vrouw, neutraal In Kirchroa hat jidder zelfsjtendig naamwoad ee jesjlech: man, vrouw of neutraal, d’r, de of ’t D’r man, de vrouw, ’t kink. Mieëtsaal (‘meervoud’) is ummer de, ee verklingwoad is ummer ’t.